top

η Πρωϊνὴ - 13 Ιουλίου 1996

Το μυστικό του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ιακώβου

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΕ ΩΣ ΔΙΑΔΟΧΟΥΣ ΤΟΥ Ο ΠΡΟΚΑΘΗΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ. Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ Κ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕΙ ΣΥΝΤΟΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΔΟΧΟ ΤΟΥ Κ. ΙΑΚΩΒΟΥ...

Του ΚΩΣΤΑ ΤΣΑΟΥΣΗ *

Η "ώρα μηδέν" για την εκλογή του διαδόχου στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Αμερικής πλησιάζει. Ο Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής κ. Ιάκωβος, μετά από 37 συναπτά έτη ποιμαντορίας, αποχωρεί από τα υψηλά καθήκοντά του ανοίγοντας το δρόμο για το διάδοχό του. Η ημερομηνία της προγραμματισμένης αποχώρησης του κ. Ιακώβου έχει προσδιορισθεί για τις 29 Ιουλίου, 24 ημέρες μετά τη λήξη των εργασιών της Κληρικολαϊκής Συνέλευσης που ήταν πάνω απ' όλα ένα κατευόδιο τιμής στον 85χρονο ιεράρχη από το αιγαιοπελαγίτικο νησί της Ίμβρου.

Η απόφαση για το διάδοχο του κ. Ιακώβου -αν δεν επικρατήσουν άλλες σκέψεις στα ενδότερα του Φαναρίου για την αναβολή της εκλογής νέου αρχιεπισκόπου- θα ληφθεί αποκλειστικά από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο ως τις αρχές Αυγούστου.

O κ. Βαρθολομαίος σε κάθε περίπτωση θα έχει να επιλέξει το νέο Αρχιεπίσκοπο από στενό κύκλο υποψήφιων ιεραρχών οι οποίοι δεν θα ανήκουν αποκλειστικά και μόνον στο κλίμα του Φαναρίου. Άλλωστε ο απερχόμενος Αρχιεπίσκοπος κ. Ιάκωβος, όπως ο ίδιος απεκάλυψε, έχει προτείνει στον Οικουμενικό Πατριάρχη δύο εξωκλιματικούς ιεράρχες ως πιθανούς διαδόχους του. Η πρόταση του κ. Ιακώβου έγινε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης των δύο ανδρών στον κοινό τόπο καταγωγής τους -την Ίμβρο- πέρυσι το καλοκαίρι. Μάλιστα έγινε την ίδια ημέρα όπου ο απερχόμενος Αρχιεπίσκοπος παρέδωσε στον Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας την επιστολή παραίτησής του από το Θρόνο της Αμερικής.

ΟΙ ΕΞΩΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ Ο ΦΑΝΑΡΙΩΤΗΣ

Παρ' ότι τα στόματα τόσο στο Φανάρι όσο και στην 79η οδό της Νέας Υόρκης παραμένουν ερμητικά κλειστά -ο κ. Ιάκωβος έχει δεσμευθεί να μην αποκαλύψει τα ονόματα των δύο ιεραρχών- η εφημερίδα "Το Βήμα" αποκαλύπτει ότι πρόκειται για δύο ιεράρχες που προέρχονται από τα σπλάχνα της Ελλαδικής Εκκλησίας. Συγκεκριμένα, ο κ. Ιάκωβος υπέδειξε ως πιθανούς διαδόχους του τον 69χρονο τιτουλάριο Μητροπολίτη Βρεσθένης κ. Δημήτριο και τον 57χρονο Μητροπολίτη Δημητριάδος κ. Χριστόδουλο. Και οι δύο ιεράρχες, παρ' ότι διατηρούν στενούς δεσμούς με το Πατριαρχείο, δεν ανήκουν στο κλίμα του Φαναρίου, το οποίο υπό άλλες συνθήκες θα ήθελε να προωθήσει στην κεφαλή της μεγαλύτερης εκκλησιαστικής επαρχίας του έναν δικό του άνθρωπο. Π.χ., ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Στυλιανός -ο εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου που ταξίδεψε στην Αμερική για να κατευοδώσει τον κ. Ιάκωβο- θα ήταν μια από τις ελάχιστες διαθέσιμες επιλογές.

Ο κατάλογος των υποψηφίων -σε αυτή τη δύσκολη εκλογή- δεν είναι μακροσκελής. Οι δύο εξωκλιματικοί ιεράρχες και ο Αυστραλίας συγκεντρώνουν -αν δεν επιλεγεί η λύση της τοποτηρητείας με μητροπολίτη από το Φανάρι- τις περισσότερες πιθανότητες να διαδεχθούν τον κ. Ιάκωβο. Οι δύο πρώτοι φαίνεται ότι συγκεντρώνουν την αποδοχή της μεγάλης πλειοψηφίας της Ομογένειας, γεγονός που δεν συμβαίνει ούτε κατ' ελάχιστον με τον τρίτο ιεράρχη, ο οποίος επέλεξε να συγκρουσθεί με τον απερχόμενο Αρχιεπίσκοπο από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Άλλωστε ο κ. Στυλιανός (που γεννήθηκε πριν από 61 χρόνια στο Ρέθυμνο Κρήτης και έχει διατελέσει ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη και έξαρχος του Οικουμενικού Πατριαρχείου για τη Βόρεια Ελλάδα και το Άγιον Όρος) έχει ανοιχτά μέτωπα με μερίδα των Ελλήνων που ζουν στην αυστραλιανή ήπειρο -γεγονός που μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για μελλοντικά ταξίδια σε άλλες ηπείρους.

Η ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΤΟΠΟΤΗΡΗΤΗ

Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιάκωβος έχει ήδη παραδώσει το μεγαλύτερο μέρος των διοικητικών ευθυνών στον Μητροπολίτη Νέας Ιερσέης κ. Σίλα. Αν το Φανάρι αποφασίσει να λάβει οριστικές αποφάσεις για το θρόνο της Αμερικής, τότε ο 77χρονος κερκυραϊκής καταγωγής ιεράρχης θα κληθεί να αναλάβει τις ευθύνες της τοποτηρητείας ως τη στιγμή της εκλογής νέου αρχιεπισκόπου.

Σε αυτή την περίπτωση το χρονικό διάστημα της τοποτηρητείας δε θα διαρκέσει παραπάνω από 10-15 ημέρες και ο πρώτος τη τάξει επίσκοπος της μεγαλύτερης επαρχίας του Οικουμενικού Θρόνου θα επιστρέψει στα ποιμαντικά καθήκοντά του στην Ιερά Μητρόπολη Νέας Ιερσέης, που περιλαμβάνει γύρω στις 50 κοινότητες διασκορπισμένες σε τέσσερις Πολιτείες των ΗΠΑ (Νιού Τζέρσι, Πενσυλβάνια, Μέριλαντ και Βιρτζίνια).

Υπάρχει όμως και η ισχυρή πιθανότητα το Φανάρι να μην προχωρήσει άμεσα σε εκλογή νέου Αρχιεπισκόπου επιλέγοντα τη λύση της τοποτηρητείας, που θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να διαρκέσει σχεδόν έναν χρόνο. Σε αυτή την περίπτωση υποψήφιος για το μακρό υπερατλαντικό ταξίδι είναι ένας από τους πλέον προβεβλημένους ιεράρχες της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, ο επικεφαλής της Γεροντικής Επαρχίας της Χαλκηδόνος, που είναι μία από τις τέσσερις εναπομείνασες μητροπόλεις του Οικουμενικού Θρόνου στην τουρκική επικράτεια.

0 Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ. Ιωακείμ -σημερινός "υπουργός" Οικονομικών του Φαναρίου- που συμπλήρωσε 30 χρόνια από την αποφοίτησή του από την Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης και τη χειροτονία του ως διακόνου, διαθέτει συσσωρευμένη εμπειρία που αποτελεί εγγύηση για την επιτυχία του έργου του.

ΤΟ ΚΡΙΣΙΜΟ ΔΙΛΗΜΜΑ

"Επαρχία του Οικουμενικού Θρόνου ή μία ενωμένη εκκλησία όλων των Ορθοδόξων της Αμερικής υπό το Οικουμενικό Πατριαρχείο"; -ένα πραγματικό δίλημμα που δε θα πάψει να υπάρχει όσον καιρό δεν δίδονται πειστικές απαντήσεις στο οξύ πρόβλημα των δικαιοδοσιών. Ο απερχόμενος Αρχιεπίσκοπος κ. Ιάκωβος θέλοντας να επισημάνει την οξύτητα του προβλήματος δεν έπαυσε στιγμή να αναφέρεται στον τεράστιο αριθμό δικαιοδοσιών που υπάρχουν στο χώρο της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην αμερικανική ήπειρο.

Η Ιερά Αρχιεπισκοπή Βορείου και Νοτίου Αμερικής -υπό τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου- μπορεί να αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη μερίδα αλλά δεν αποτελεί τη μόνη δικαιοδοσία. Υπάρχουν δίχως άλλο οι Αραβες του Πατριαρχείου της Αντιοχείας, οι Ρώσοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής (OCA), οι Βούλγαροι, οι Σέρβοι, οι Ρουμάνοι, οι Ουκρανοί κλπ., ενώ στην εκκλησιαστική αρμοδιότητα και δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπάγονται, δια της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής, οι εξής επισκοπές: η Αλβανική Ορθόδοξη Επισκοπή Αμερικής, το Λευκορρωσικόν Συμβούλιον Ορθοδόξων Εκκλησιών Βορείου Αμερικής, η Αμερικανο-ΚαρπαθοΡωσική Ορθόδοξος Ελληνική Καθολική Επισκοπή ΗΠΑ, η Ουκρανική Ορθόδοξος Εκκλησία Καναδά και η Ουκρανική Ορθόδοξος Εκκλησία Αμερικής.

Ο κ. Ιάκωβος από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 είχε ήδη θέσει μεταξύ των προτεραιοτήτων του την προώθηση της ιδέας της ένωσης όλων των Ορθοδόξων υπό μίαν και μόνην σκέπην. Προς αυτή την κατεύθυνση εργάστηκε 30 και πλέον έτη η Σύνοδος των Κανονικών Ορθοδόξων Επισκόπων Αμερικής (SCOBA), που όχι μόνο αποκατέστησε τις σχέσεις ανάμεσα στις διαφορετικές εθνικές ορθόδοξες κοινότητες αλλά άρχισε να διαμορφώνει το ξεχωριστό πολυφυλετικό, πολυγλωσσικό και πολυπολιτισμικό πρόσωπο της αμερικανικής Ορθοδοξίας. Άλλωστε η Σύνοδος του Λιγκονίερ έφθασε πολύ κοντά όσο ποτέ άλλοτε στη συγκρότηση της Ενωμένης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής.

____________
* Ο Κώστας Τσαούσης είναι δημοσιογράφος της εφημερίδας "Το Βήμα"

[ η Πρωϊνὴ - 13 Ιουλίου 1996 - σ. E1 ]