top

η Πρωϊνὴ - 30 Ιουλίου 1996

Κρίνεται το μέλλον της Ορθοδοξίας στην Αμερικής

ΣΗΜΕΡΑ ΕΠΙΛΕΓΕΤΑΙ Ο ΔΙΑΔΟΧΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ

ΦΩΤΟ:
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΝΑΓΟΣ

Ο αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος κατά την τελευταία Θεία Λειτουργία στον Καθεδρικό Ναό, με την ιδιότητά του αυτή.

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ.- Σήμερα κρίνεται το μέλλον της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής. Οι αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως κ. Βαρθολομαίος, αναμένονται με αγωνία και ανυπομονησία από το σύνολο της Ελληνοαμερικανικής Κοινότητας, αλλά και από την κυβέρνηση της Ελλάδας, η οποία κατάφερε την τελευταία στιγμή να αποτρέψει κατακερματισμό της Αρχιεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής.

Σύμφωνα με πληροφορίες, πιο πιθανοί υποψήφιοι για να διαδεχθούν τον Αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, είναι ο μητροπολίτης Βρεσθένης Δημήτριος και ο Μητροπολίτης Τυρολόης Παντελεήμων, χωρίς να αποκλείονται οι εκπλήξεις. Η χθεσινή ημέρα ήταν η τελευταία του κ. Ιακώβου στην Αρχιεπισκοπή. Αργά χθες το απόγευμα επρόκειτο να αποχωρήσει για πάντα, μετά την τελευταία λειτουργία που επρόκειτο να τελέσει στο παρεκκλήσι της Αρχιεπισκοπής.

Εκκλησιαστικές πηγές στο Φανάρι, παραδέχθηκαν ότι ασκήθηκαν πιέσεις από διάφορες πλευρές στον κ. Βαρθολομαίο, μετά τις αποκαλύψεις της "Πρωινής" για τις σαρωτικές αλλαγές που επρογραμμάτιζε. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι αποφασισμένος να μηδενίσει την "επιρροή" των λαϊκών στα εκκλησιαστικά πράγματα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει και σε σύγκρουση.

Στο μεταξύ, από την Κωνσταντινούπολη, ο καλά πληροφορημένος για τα εκκλησιαστικά συνάδελφος, Άλκης Κούρκουλας, μεταδίδει:

Τη δημιουργία τριών νέων μητροπόλεων στην περιοχή της Αρχιεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής αποφάσισε, σύμφωνα με πληροφορίες η αρμόδια συνοδική επιτροπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Οι μέχρι σήμερα Επισκοπές, Καναδά και Νοτίου Αμερικής θα γίνουν ξεχωριστές μητροπόλεις, ενώ θα δημιουργηθεί μια ακόμα Μητρόπολις, η Μητρόπολις Κεντρώας Αμερικής.

Οι ΗΠΑ, με τις Επισκοπές που έχουν σήμερα θα διατηρηθούν ως ενιαίο σύνολο υπό τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής που θα εδρεύει στη Νέα Υόρκη και θα διατηρήσει τον τίτλο του Εξάρχου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο τίτλος του Αρχιεπισκόπου θα περιορισθεί σε "Αρχιεπίσκοπο Αμερικής" αντί του "Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής", που ίσχυε μέχρι σήμερα.

Τη σχετική εισήγηση θα κάνει σήμερα στην Ιερά Σύνοδο η αρμοδία επιτροπή, ενώ στην ίδια συνεδρία της Ιεράς Συνόδου αναμένεται να εισηγηθεί ο Οικουμενικός Πατριάρχης υποψήφιο ή υποψηφίους για την εκλογή άλλου Αρχιεπισκόπου Αμερικής αφού χθες ολοκληρώθηκε η θητεία του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου.

Οι αλλαγές στην διοίκηση της Αμερικανικής Εκκλησίας συζητήθηκαν εκτεταμένα με τους Επισκόπους της Αμερικής, ενώ εκκρεμές μένει ακόμα το θέμα της ανυψώσεως των σημερινών Επισκόπων των ΗΠΑ σε Μητροπολίτες. Την αλλαγή αυτή όπως είναι γνωστό ζητούν επιμόνως οι ίδιοι οι Επίσκοποι της Αμερικής, και έχει ζητήσει προφορικά και γραπτά επανειλημμένα ο απερχόμενος Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος. Περαιτέρω αλλαγές δεν πρόκειται ωστόσο να αποφασισθούν προ της εκλογής του Αρχιεπισκόπου Αμερικής που θα γίνει σήμερα. Στις τελικές αποφάσεις θα πρέπει να έχει αποφασιστικό λόγο ο Αρχιεπίσκοπος, λένε στο Φανάρι.

Αυτό πάντως που κυριαρχεί στις σχετικές αναζητήσεις είναι η αποκατάσταση της ορθοδόξου εκκλησιολογικής παραδόσεως στη διοίκηση της Αμερικανικής Εκκλησίας, όπου έχουν υιοθετηθεί πρότυπα, από τον περιβάλλοντα προτεσταντικό χώρο.

Ο αποφασιστικός ρόλος που έχει αποκτήσει τις τελευταίες δεκαετίες το λαϊκό στοιχείο στην Αρχιεπισκοπή δεν μπορεί και δεν πρόκειται να συνεχισθεί, λένε μέλη της Συνόδου, αλλά και Επίσκοποι της Αμερικής που βρίσκονται συχνά τον τελευταίο καιρό στο Φανάρι στα πλαίσια των συζητήσεων που γίνονται για τις αναγκαίες αλλαγές του καταστατικού.

Χαρακτηριστικό της τροπής αυτής που έχουν πάρει οι σχετικές συζητήσεις είναι και η απόφαση των λαϊκών μελών να αποχωρήσουν από τίς σχετικές συζητήσεις.

Το διοικητικό πρότυπο της Εκκλησίας της Αμερικής με τον Αρχιεπίσκοπο που περιβάλλεται από ένα λαϊκό Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο, ήταν έντονα επηρεασμένο από την προσωπικότητα του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου, και προσαρμοσμένο στό τρόπο δράσης του συγκεκριμένου αυτού Αρχιεπισκόπου, λένε Επίσκοποι της Αμερικής, που δεν κρύβουν τη δυσαρέσκειά τους για τον παραγκωνισμό τους.

Η εκλογή άλλου Αρχιεπισκόπου οδηγεί αναπόφευκτα στην εγκατάλειψη του προηγουμένου και στην αναζήτηση νέου σχήματος για την αντιμετώπιση των αναγκών της Εκκλησίας. Οδηγός στην αναζήτηση αυτή δεν μπορεί να είναι άλλος από την παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας, λένε στο Φανάρι και επισημαίνουν ότι συχνά οι συζητήσεις που αφορούν στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, παρεκτρέπονται προς την κατεύθυνση της αναζήτησης των δομών μια πολιτικής οργάνωσης της Ελληνοαμερικανικής Κοινότητας.

ΣΕΝΑΡΙΑ-ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ

0 συνάδελφος Γρηγόρης Καλοκαιρινός, γράφει στην εφημερίδα "Καθημερινή" για τα σενάρια που κυκλοφορούν πριν την εκλογή του νέου Αρχιεπισκόπου:

Χθες Δευτέρα 29 Ιουλίου 1996, ήταν η τελευταία ημέρα παρουσίας του έως σήμερα Αρχιεπισκόπου Βορείου και Νοτίου Αμερικής στον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Έπειτα από 37 χρόνια διαποίμανσης του Ορθοδόξου Ελληνισμού της αμερικανικής Ηπείρου, ο κ. Ιάκωβος αποχωρεί και από σήμερα Τρίτη 30 Ιουλίου. H σημαντικότερη Αρχιεπισκοπή του κλίματος του Οικουμενικού Πατριαρχείου μένει κενή, αλλά μόνον για λίγες ώρες, όπως μας έχουν πληροφορήσει καλά ενημερωμένες πηγές από την Κωνσταντινούπολη. 0 Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος είναι αποφασισμένος να δώσει αμέσως λύση στο θέμα.

Έτσι σήμερα Τρίτη θα συνέλθει η Ιερά Σύνοδος του Φαναρίου για να πάρει αποφάσεις, όχι μόνο όσον αφορά το διάδοχο του κ. Ιακώβου, αλλά και για μια σειρά από αλλαγές και ρυθμίσεις τις οποίες επιθυμεί να επιφέρει η Μητέρα Εκκλησία στο σύνολο της μέχρι τώρα Αρχιεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής. Αναμένεται επομένως, η εκλογή όχι μόνο ενός αλλά τριών -ίσως και περισσότερων- Ιεραρχών που θα ηγηθούν παλαιών και νέων Μητροπόλεων. Γιατί, απλούστατα, υπάρχει και το ενδεχόμενο των μεταθέσεων. Όλα όμως καλύπτονται -στην κυριολεξία- από πέπλο άκρας μυστικότητας. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κρατάει επτασφράγιστες τις σκέψεις και αποφάσεις του, ακόμη και από τους πλέον στενούς του συνεργάτες. Οι προτάσεις τις οποίες θα κάνει την Τρίτη προς τους Συνοδικούς Αρχιερείς, παραμένουν τελείως άγνωστες και πιστεύουν όσοι γνωρίζουν καλά τον κ. Βαρθολομαίο, πως αυτές, ίσως και να αιφνιδιάσουν. Το μόνο που θεωρείται ως δεδομένο μέχρι στιγμής και μάλλον θα τεθεί και θα επικυρωθεί από την Ιερά Σύνοδο, είναι η τριχοτόμηση της Αρχιεπισκοπής Βορείου και Νοτίου Αμερικής και η δημιουργία με αυτό το τρόπο, των Μητροπόλεων, Καναδά, Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής και της Αρχιεπισκοπής ΗΠΑ.

Για τα πρόσωπα όμως που θα εκλεγούν δεν μπορούν να γίνουν προβλέψεις. Φήμες υπάρχουν και ενδείξεις-εκτιμήσεις από τις οποίες μπορούν συνειρμικά, να γίνουν σκέψεις και να ακολουθήσουν παρακινδυνευμένοι συσχετισμοί με κάποια πρόσωπα. Για τον λόγο αυτό, ένα εικοσιτετράωρο πριν από την σύγκληση της Πατριαρχικής Συνόδου, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να χαρτογραφήσουμε αυτές τις φήμες και τις ενδείξεις παραθέτοντας ταυτόχρονα και τις δικές μας εκτιμήσεις. Όλα αυτά όμως υπό την "απειλή" του "άσου" που μπορεί να τραβήξει ο Πατριάρχης κάνοντας την έκπληξη...

Ως οι βασικότεροι, λοιπόν, διεκδικητές της διαδοχής φέρονται ο Τιτουλάριος Μητροπολίτης Βρεσθένης κ. Δημήτριος από το κλίμα της Εκκλησίας της Ελλάδος και ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Στυλιανός. Για την αξία και το εκκλησιαστικό ήθος του πρώτου είχαμε γράψει πριν από λίγες εβδομάδες. Απολαμβάνει της εκτιμήσεως του Οικουμενικού Πατριάρχη, ο οποίος τον είχε συμπεριλάβει στην Πατριαρχική Εξαρχία που είχε ορίσει το Φανάρι για να επιθεωρήσει πέρσι την Αρχιεπισκοπή Αμερικής. Είναι επίσης αγαπητός από τον κλήρο και την Ομογένεια και έχουν εκφραστεί υπέρ του προσωπικότητες όπως ο Αντριου Αθενς. Θεωρείται ο μόνος από τους εκτός Αμερικής επισκόπους που γνωρίζει την αμερικανική πραγματικότητα, αφού δίδαξε επί σειρά ετών στο Χάρβαρντ και στη Θεολογική Σχολή της Βοστώνης.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας κ. Στυλιανός είναι πολύ καλός θεολόγος, έχει διοικητικές ικανότητες και θεωρείται λογοτέχνης διεθνούς βεληνεκούς. Οι ποιητικές του συλλογές κατατάσσονται ανάμεσα σε αυτές των καλύτερων σύγχρονων ποιητών. Του καταλογίζεται ότι δεν έχει την απαιτούμενη διπλωματικότητα και είναι λιγότερο διαλεκτικός από ό,τι θα έπρεπε, ως θρησκευτικός ηγέτης, για αυτό και έρχεται εύκολα σε συγκρούσεις. Στην Αυστραλία έχει φανατικούς φίλους και το ίδιο φανατικούς αντιπάλους. Πρόσφατα μάλιστα έχει έλθει σε αντιπαράθεση με την εκεί ελληνική διπλωματική αντιπροσωπεία, λόγω του ατοπήματος του Έλληνα πρέσβη να ...αναγνωρίσει με δική του ...πρωτοβουλία σχισματικές εκκλησίες, αγνοώντας το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Όμως ο τρόπος με τον οποίο ο κ. Στυλιανός προσπάθησε να επαναφέρει στην τάξη τον κύριο πρέσβη, ήταν περισσότερο δυναμικός από ό,τι θα έπρεπε. Έτσι φθάσαμε στη σύγκρουση, με αποτέλεσμα το θέμα να διχάσει Έλληνες στην Αυστραλία και να απασχολήσει το υπουργείο Εξωτερικών. Ίσως αυτός ο "υπέρμετρος δυναμισμός" να τον προκρίνει ή να αποτελέσει τον ανασταλτικό παράγοντα στην επιλογή του.

Εκτός των δυο ιεραρχών που αναφέραμε "ακούγονται" τα ονόματα του Μητροπολίτη Ελβετίας κ. Δαμασκηνού -ενός επισκόπου με διεθνές προφίλ- και  |του Μητροπολίτη Ιταλίας κ. Σπυρίδωνος. Ανάμεσα σε εκείνους που θα θεωρηθούν ως "η έκπληξη" είναι και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μητροπολίτης Τυρολόης κ. Παντελεήμων, η επιλογή του οποίου θα καθρεπτίζει την επιθυμία του Φαναρίου να τοποθετήσει στην κορυφαία Αρχιεπισκοπή του έναν απόλυτα "δικό" του άνθρωπο.

Τέλος, θα αναφέρουμε τον Μητροπολίτη Χαλκηδόνος κ. Ιωακείμ, δεξί χέρι του Πατριάρχη, ο οποίος -λέγεται- πως μπορεί να επιλεγεί και για τις δυο ακόλουθες περιπτώσεις:

Πρώτον, εάν ο κ. Βαρθολομαίος κάνει απευθείας εκλογή Αρχιεπισκόπου και, δεύτερον, εάν αποφασισθεί τελικά να οριστεί τοποτηρητής για ένα χρονικό διάστημα, ώστε να οργανωθούν όσο καλύτερα γίνεται, υπό τη νέα μορφή τους, η Αρχιεπισκοπή ΗΠΑ και οι Μητροπόλεις Καναδά και Νοτίου Αμερικής.

Και για τους δυο αυτούς ρόλους, ο κ. Ιωακείμ θεωρείται η καθαρώς "εκ των σπλάχνων" επιλογή, στην οποία μπορεί να στηρίζεται άφοβα το Πατριαρχείο.

Με την επιλογή επίσης της προσωρινής λύσης της τοποτηρητείας, πιστεύεται πως θα δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις και για την αναθεώρηση του Εκκλησιαστικού Συντάγματος της Εκκλησίας της Αμερικής. Κλείνοντας πρέπει να αναφέρουμε πως ανάμεσα στα ονόματα που "ακούγονται" για τον Καναδά και την Νότιο Αμερική, είναι και αυτά του "Μητροπολίτη Περγάμου κ. Ιωάννη -διαπρεπούς θεολόγου- και του Επισκόπου Τορόντο κ. Σωτηρίου, ενώ σε όλες τις "παραλλαγές" που συζητούνται, πολλές φορές έχει αναφερθεί και το όνομα του Μητροπολίτη Λέρου κ. Νεκταρίου. Όλα αυτά όμως, ως φήμες, εκτιμήσεις όπως είπαμε, και πληροφορίες.

[ η Πρωϊνὴ - 30 Ιουλίου 1996 - σσ. 1 και 5 ]