top

Σπυρίδων ... Η Παρακαταθήκη

Εγκύκλιος Αρχιεπισκόπου Αμερικής Σπυρίδωνος
για την «Παγκόσμιο Ημέρα Εθνικής Μνήμης Ποντιακού Ελληνισμού»
(19 Μαΐου 1999)

Προς τους σεβάσμιους Ιερατικώς Προϊσταμένους, τους ευλαβέστατους Μοναχούς και Μοναχές, τα Ενοριακά Συμβούλια των Ελληνορθοδόξων Κοινοτήτων, τα Ελληνικά Ημερήσια και Απογευματινά Σχολεία, τις Φιλόπτωχες Αδελφότητες, τους Ελληνικούς Συλλόγους και Οργανώσεις, τους Νέους και Νεάνιδες και όλους τους ευσεβείς Χριστιανούς της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής

Αδελφοί εν Κυρίω προσφιλέστατοι και τέκνα περιπόθητα,

Είναι σε γενικές γραμμές γνωστή σε όλους μας η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού, η μαρτυρική του πορεία, ο βίαιος και ολοκληρωτικός τελικά ξεριζωμός του από τις προγονικές του εστίες στο γεωγραφικό χώρο της σημερινής Τουρκίας.

Οι Πόντιοι εδώ της πρώτης γενιάς, αυτόπτες μάρτυρες της μεγάλης καταστροφής, των μαζικών δολοφονιών και σκληρών διωγμών με τις διηγήσεις τους, με τις πίκρες και τις πονεμένες μνήμες τους για τον “αλησμόνητο Πόντο και τα παρχάρια του”, τον πολιτισμό, τα λαμπρά σχολεία, τις εκκλησιές και τα μοναστήρια που έχτισαν και τελικά εγκατέλειψαν παρά τη θέλησή τους, με τις αναφορές στις θανατηφόρες πορείες και εξορίες που χρόνια πολλά υπέστησαν, κράτησαν ζωντανή τη μνήμη και μετέφεραν ως παρακαταθήκη στους απογόνους τους τον αγώνα για τη δικαίωση.

Εκείνο που ίσως δεν μάς είναι αρκούντως γνωστό ή μάλλον δεν το έχουμε όλοι μας συνειδητοποιήσει, είναι η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, την οποία διέπραξε το επίσημο Τουρκικό Κράτος στις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας. Τις εθνικές εκκαθαρίσεις της Τουρκικής Κυβέρνησης μεταξύ 1914 και 1922 τις πλήρωσαν με τη ζωή τους 353.000 Ελληνες του Πόντου, συνολικά δε ξεριζώθηκε ενάμισυ εκατομμύριο (1.500.000) ανθρώπων.

Οι ξεριζωμένοι και διασκορπισμένοι στα πέρατα της οικουμένης Έλληνες του Πόντου συμποσούνται σήμερα γύρω στα 2.500.000. Αυτοί οι αδελφοί μας δεν μνησικακούν πια και δεν ζητούν εκδίκηση, αλλά και δεν ξεχνούν. Η ιστορική μνήμη αποτελεί “μνημόσυνο αιώνιο” και μεγάλη ηθική υποχρέωση. Ζητούν ένα είδος “Νυρεμβέργης των συνειδήσεων”.

Οργανωμένοι σήμερα παγκοσμίως σε δέκα Ομοσπονδίες και τετρακόσια Σωματεία οι Έλληνες του Πόντου πέτυχαν τον Φεβρουάριο του 1994 τον καθορισμό της 19ης Μαΐου ως “Παγκοσμίου Ημέρας Εθνικής Μνήμης Ποντιακού Ελληνισμού” από το Ελληνικό Κοινοβούλιο. Αυτήν την ημέρα τιμούμε και εμείς σήμερα με την εγκύκλιό μας αυτή.

Ολες οι προσπάθειες επικεντρώνονται τώρα στα εξής σημεία:

• αναγνώριση της ποντιακής γενοκτονίας από Διεθνείς Οργανισμούς.
• αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων από την Τουρκία και της εγκληματικής αδιαφορίας της για τη συντήρηση των χριστιανικών μνημείων, των χιλιάδων δηλαδή εκκλησιών και εκατοντάδων μοναστηριών που εναπόμειναν από την αρχική συστηματική καταστροφή
• ανέγερση μνημείων της Ποντιακής γενοκτονίας σε διάφορες μεγάλες πόλεις του κόσμου.

Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ποντιακού Ελληνισμού, που αποτελεί την κορυφαία οργάνωση των απανταχού της γης Ελλήνων του Πόντου κατέθεσε στη διεύθυνση της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα “Υπόμνημα ιστορικής και νομικής τεκμηρίωσης της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού” και πέτυχε το 1998 την επίσημη αναγνώριση της γενοκτονίας από την Επιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Χρειάζεται όμως ακόμη μεγάλη προσπάθεια και δραστηριοποίηση για να καταστεί ακόμη ευρύτερα γνωστό το θέμα. Σ' αυτό μπορούμε να συμβάλουμε όλοι μαζύ και ο καθένας μας χωριστά. Μη διστάζετε λοιπόν να κάνετε λόγο γι' αυτό στις συζητήσεις σας και επαφές, ιδίως με παράγοντες της πολιτικής ζωής αλλά και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, Τύπο, τηλεόραση, διαδίκτυο και όπου αλλού σας είναι δυνατό.

Το έχει άλλωστε ανάγκη και η ίδια η Τουρκία αυτό, την αναγνώριση δηλαδή της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και των Αρμενίων, κάτι που αποτελεί ένα ποιοτικό βήμα προόδου και απομακρύνσεως από τη νοοτροπία του παρελθόντος. Είναι απαραίτητο κάτι τέτοιο για το Τουρκικό Έθνος σήμερα ιδίως που διεκδικεί μια θέση στην ενωμένη Ευρώπη.

Η Εκκλησία μας εργάζεται προς την κατεύθυνση αυτή επευλογώντας και τις αντίστοιχες προσπάθειες του καθενός σας. Ας ενώσουμε λοιπόν κι εμείς τη φωνή μας με εκείνη των αδελφών Ελλήνων του Πόντου για να ξανακουσθεί το μελοποιημένο και χιλιοτραγουδισμένο ποίημα:

Μη, παρακαλώ σας,
μη την λησμονείτε
τη χώρα μου.

Μέ πατρικές ευχές και αγάπη εν Κυρίω πολλή,
ο Αρχιεπίσκοπος,

(†  o Αμερικής Σπυρίδων)

[ Σπυρίδων, Αρχιεπίσκοπος Αμερικής (1996-1999), Η Παρακαταθήκη,
  Αθήνα (Εκδ. Ελληνικά Γράμματα), 2005, σσ. 174-176 ]