Ώρα ευθύνης για την Εκκλησία

η Πρωϊνὴ - 11 Ιανουαρίου 1999

ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ "Π"

Η ΓΝΩΜΗ ΜΑΣ
________________

Έπειτα από διάστημα -περισσότερο του ενός έτους- συνεχούς αναταραχής στα εκκλησιαστικά μας πράγματα της Αμερικής, έχει φτάσει η ώρα της αλήθειας. Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κι οι πέντε μητροπολίτες/πρόεδροι των επισκοπών μας, πρόκειται να παρουσιασθούν αύριο ενώπιον του Πατριάρχου Βαρθολομαίου και των μελών της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, για να εκθέσουν τις απόψεις τους επί της καταστάσεως και να δώσουν τις εισηγήσεις τους. Και στη συνέχεια, όλοι αναμένουν από το Φανάρι να λάβει αποφάσεις για το τι μέλλει γενέσθαι στην Αμερική.

Οι 28 μήνες της ποιμαντορίας του κ. Σπυρίδωνα, κάθε άλλο παρά ρόδινοι ήταν για την Αρχιεπισκοπή μας. Μικρότερη σε μέγεθος και επιρροή, διηρημένη από την διαμάχη που ακολούθησε τον εξαναγκασμό του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου σε παραίτηση, με σωρεία προβλημάτων και με τους παράγοντες και το λαό να αντιμετωπίζουν καχύποπτα οποιαδήποτε κίνηση του Φαναρίου, η Αρχιεπισκοπή μας είχε ανάγκη ανασυγκρότησης. Κι ο νέος αρχιεπίσκοπος είχε ανάγκη από κατάλληλους συμβούλους κι ένα χρονικό περιθώρειο γαλήνης κι ηρεμίας, για να αρχίσει να διορθώνει τα κακώς κείμενα και να θέσει σ' εφαρμογή τους δικούς του οραματισμούς. Οι σύμβουλοι τους οποίους διέθετε, δυστυχώς είχαν άλλες προτεραιότητες κι αντζέντες. Ακόμη και το πρώτο Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο ουσιαστικά δεν διορίσθηκε από τον κ. Σπυρίδωνα, αλλά τους "φυτευτούς" επιτελείς του.

Η κακή κατάσταση της υγείας του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου και η τεράστια ζημιά που προξένησε, αφ' ενός η δικαστική περιπέτεια των οικοπέδων κι αφ' ετέρου η διαμάχη μετά την υποβολή της παραίτησής του, είχαν αφήσει μεγάλες πληγές στην Εκκλησία και στα ιδρύματά της. Τις οποίες επιδείνωνε η φθορά εξ αιτίας της αφομοίωσης μεγάλου μέρους των Ελλήνων Ορθοδόξων στην αμερικανική κοινωνία και της εισβολής της αγγλικής στη θεία λειτουργία.
Η πανίσχυρη Ηγεσία των 100 πίεζε από το 1994 για αυτονόμηση, φοβούμενη μήπως λόγω των μηνύσεων (κυρίως) χαθούν τα εκατομμύρια που συγκεντρώθηκαν. Το Πατριαρχείο μάλλον δεν έβλεπε με καλό μάτι την κίνηση, όμως αυτό ήταν το πρώτο σοβαρό πρόβλημα που κλήθηκε ν αντιμετωπίσει ο νέος Αρχιεπίσκοπος.
Το πρώτο θέμα που ήγειραν οι σημερινοί τιμητές του Σπυρίδωνα ήταν πότε θα λάβει ριζικά μέτρα για τη Θεολογική Σχολή, πότε θα λάβει μέτρα για προστασία της Ορθοδόξου Παραδόσεώς μας που κακοποιείτο, τόσο στη σχολή, όσο και σε πολλές εκκλησίες.
Πολλά εκκλησιαστικά ιδρύματα παρουσίαζαν εικόνα εγκατάλειψης.

Ενώ οι φωνές του ποιμνίου για αλλαγές, άρχισαν να γίνονται πιεστικές.

Το σφάλμα του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνα ήταν ότι προχώρησε πολύ πιό γρήγορα απ' ότι επέτρεπαν οι συγκυρίες και μάλιστα χωρίς συμμάχους. Ο άνθρωπος κλειδί που του παραχώρησε ο Πατριάρχης ως συνεργάτη, ήθελε ουσιαστικά να ασκεί αυτός τα καθήκοντα του Αρχιεπισκόπου και δεν δίσταζε να δηλώνει ένθεν και κείθεν ότι αυτός γκρέμισε τον Ιάκωβο, αυτός εξέλεξε το Σπυρίδωνα, αυτός διοικεί την Αρχιεπισκοπή.

Δεν υπολόγισε ακόμη ο Σπυρίδων ότι οι περισσότεροι επίσκοποί του δεν θα τον βοηθούσαν, καθώς το μυαλό τους ήταν αφοσιωμένο στην ανύψωση που τους είχε υποσχεθεί το Φανάρι, ως αντάλλαγμα για την στάση που κράτησαν στη διάρκεια της κρίσης που ακολούθησε την υποβολή παραίτησης του Ιακώβου και το Οικουμενικό Πατριαρχείο ήθελε πάση θυσία να αποκλείσει κάθε πιθανότητα αυτοκεφαλίας.

Όταν άρχισαν τα προβλήματα, το Οικουμενικό Πατριαρχείο στήριξε χλιαρά τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, και μάλιστα μόλις τις τελευταίες μέρες της επισκέψεως του κ.κ. Βαρθολομαίου στις ΗΠΑ. Από το "συνέδριο" της GOAL στο Σικάγο και μετά, το Φανάρι απέφυγε να στηρίξει τον κ. Σπυρίδωνα. Το ισχυρότερο επιχείρημα που ακούσθηκε από το στόμα του Πατριάρχη ήταν, "αν φύγει ο Αρχιεπίσκοπος, ποιός εγγυάται ότι ο διάδοχός του θα είναι καλύτερος". Σε άλλες πάλι περιπτώσεις, απλά διαψεύδοντο "φήμες" περί μεταθέσεως, ή αποπομπής. Ποτέ όμως δεν ακούσθηκε δήλωση στήριξης.

Μετά την κληρικολαϊκή του Ορλάντο, παρά το πλήγμα που δέχθηκε ο Αρχιεπίσκοπος στην ψηφοφορία για τη Θεολογική, ουσιαστικά το μέτωπο της διευρυμένης πιά GΟΑL είχε ηττηθεί. Και με μία νέα εκτελεστική επιτροπή της εμπιστοσύνης, τα προβλήματα ένα-ένα θα έκλειναν. Όμως, η ακύρωση από το Φανάρι της σύγκλησης του νέου Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου, ενθάρρυνε, όχι μόνο GOAL και σια, αλλά και τους μητροπολίτες, καθώς έδειξε ότι το Φανάρι δεν στηρίζει το Σπυρίδωνα. Κι αφού δεν τον στηρίζει, τι το πλέον φυσικό οι μητροπολίτες ν' αρχίσουν να ενδιαφέρονται για το "μέλλον τους". Το τι επακολούθησε είναι γνωστό.

Ουδείς αμφιβάλλει πως στο διάστημα αυτό έγιναν σημαντικά λάθη τακτικής από τον Αρχιεπίσκοπο, ο οποίος, ακολουθώντας τις συμβουλές των λάθος ανθρώπων, έδωσε προσχήματα για την "ανταρσία" των μητροπολιτών και την υποκίνηση σε εξέγερση ιερέων. Όμως στο ίδιο διάστημα, παρά τις φήμες και τα συνεχή χτυπήματα, ο Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων πέτυχε να υπερασπισθεί αποτελεσματικά το Φανάρι (όταν οι τουρκικές αρχές απέλυσαν την εφορία της Χάλκης), πέτυχε νο προχωρήσει σε μεγάλα ανοίγματα προς άλλες ορθόδοξες δικαιοδοσίες, να νοικοκυρέψει τα οικονομικά της Αρχιεπισκοπής, να σrαθεροποιήσει την κατάσταση στη Θεολογική Σχολή αποφεύγοντας την υποβάθμισή της και να επιλύσει το θέμα της ηγεσίας των 100. Και τέλος, να επισκεφθεί δεκάδες κοινότητες σ' όλη τη χώρα, γενόμενος δεκτός από τον κόσμο με αγάπη, σεβασμό κι ενθουσιασμό.

Αλήθεια, πως θα ήταν η κατάσταση χωρίς την υπονόμευση και την έλλειψη στηριγμάτων; Πολύ πιό λαμπρή,

Γιατί ο Σπυρίδων έχει ικανότητες, οράματα, αγάπη, θέληση. Όλα τα στοιχεία που χρειάζεται ένας ιεράρχης για να προχωρήσει.
Από το Σεπτέμβριο, διαθέτει επίσης μία εκτελεστική επιτροπή κι ένα αρχιεπισκοπικό συμβούλιο που αποτελούνται από ανθρώπους ισχυρούς, ικανούς, μετριοπαθείς και σώφρονες. Που αγαπούν την Μητέρα Εκκλησία, τον Αρχιεπίσκοπο, τον Έλληνα Ορθόδοξο.
Έχει πλέον διδαχθεί από τα λάθη του κι έχει καταλάβει σε ποιούς ανθρώπους μπορεί να στηριχθεί και ποιούς συνεργάτες -όταν το κρίνει ο ίδιος, κι όχι υπό την πίεση κανενός- πρέπει ν' απομακρύνει.

Καθώς αύριο οι εδώ ιεράρχες μας θα συζητήσουν εν Αγίω Πνεύματι την κατάσταση με την Κορυφή της Μητέρας Εκκλησίας, είμαστε βέβαιοι ότι από τη συνάντηση αυτή η Αρχιεπισκοπή μας θα βγεί ενωμένη και πιό δυνατή.

Δεν χρειάζονται καταστατικές αλλαγές και παραχώρηση περισσοτέρων εξουσιών στους μητροπολίτες και περαιτέρω αποδυνάμωση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής. Χρειάζεται επικοινωνία, συνεννόηση και κατανόηση μεταξύ των ιεραρχών. Η Αμερική έχει Αρχιεπίσκοπο. Τον Σπυρίδωνα. Κάποιους από τους ιεράρχες που πιθανόν να πλημμυρίζουν ακόμη από αισθήματα πικρίας, γιατί δεν διαδέχθηκαν αυτοί τον Ιάκωβο, είμαστε σίγουροι πως η Μητέρα Εκκλησία (που ήδη τους αντάμοιψε) μπορεί να τους τοποθετήσει (αν κι οι ίδιοι ασφαλώς το επιθυμούν) σε άλλες θέσεις, αντάξιες των ικανοτήτων και της πολυετούς εμπειρίας τους.

Στην Εκκλησία του Χριστού δεν αρμόζουν (και δε χωρούν) απειλές κι εκβιασμοί "αυτός ή εμείς", "εμείς ή αυτοί", κλπ. Αλλ' ούτε κι εκβιασμοί προς ιεράρχες που αρχίζουν ν' αντιλαμβάνονται ότι η ομόνοια κι ενότητα είναι η μόνη λύση για να προχωρήσει η Εκκλησία μας στην Αμερική και βλέπουν ότι η πορεία σύγκρουσης οδηγεί στην καταστροφή.

Είμαστε αισιόδοξοι ότι η συνεδρίαση της Τρίτης στο Φανάρι θα αποτελέσει την απαρχή μιάς νέας πορείας για την Εκκλησία μας στην Αμερική. Ενωμένη υπό την ηγεσία του κ. Σπυρίδωνα και με τη βοήθεια όλων των ιεραρχών, του ιερού κλήρου και του λαού, η Εκκλησία μας θα βαδίσει με σιγουριά προς τη νέα χιλιετηρίδα. Οποιαδήποτε άλλη λύση, θα έχει τεράστιο κόστος για τους Έλληνες Ορθοδόξους και τον Ελληνισμό της Αμερικής, αλλά και το Φανάρι.

[ η Πρωϊνὴ - 11 Ιανουαρίου 1999 - σσ. 1 και 8 ]