top

ΤΟ ΒΗΜΑ - 11 Ιουλίου 1999

Σφαγή στο Φανάρι

Έντονες αντιδράσεις προκαλεί η επιλογή
του κ. Στυλιανού για τη θέση του κ. Σπυρίδωνος

   Των ΜΑΡΙΑΣ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ, Π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

Η απόφαση του Οικουμενι-
κού  Πατριάρχη  κ. Βαρθο-
λομαίου
  (στο  μέσον)  να
προχωρήσει στην αντικατά-
σταση  του  Αρχιεπισκόπου
Αμερικής  κ.  Σπυρίδωνος
(αριστερά)  από  τον  Αρχι-
επίσκοπο   Αυστραλίας   κ.
Στυλιανό (δεξιά) προκαλεί
αντιδράσεις

Κεραυνό εν αιθρία» χαρακτήριζαν κορυφαίοι διπλωμάτες την απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου να χρίσει υποψήφιο διάδοχο του αρχιεπισκοπικού θρόνου της Αμερικής τον ως σήμερα Αρχιεπίσκοπο Αυστραλίας Στυλιανό Χαρκιανάκη.

Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εξωτερικών κ. Κ. Αιλιανός, ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Ελληνοτουρκικών υποθέσεων πρέσβης Γ. Γεροκωστόπουλος, καθώς ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Εκκλησιαστικών Υποθέσεων κ. Βαλσαμάς-Ράλλης δεν πίστευαν στην κυριολεξία στα αφτιά τους όταν ο υπουργός των Εξωτερικών κ. Γ. Παπανδρέου τους ανακοίνωνε, κατά τη διάρκεια της ειδικής σύσκεψης που έγινε το απόγευμα της Παρασκευής, ότι ενδέχεται νέος Αρχιεπίσκοπος Αμερικής να είναι ο Στυλιανός Χαρκιανάκης.

Ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Εκκλησιαστικών Υποθέσεων, που έζησε τον κ. Στυλιανό κατά τη διάρκεια της διπλωματικής θητείας του ­έχει υπηρετήσει ως πρόξενος στη Μελβούρνη­ «εμβρόντητος» άκουγε να επιβεβαιώνονται τα όσα ακούγονταν στους διαδρόμους του υπουργείου Εξωτερικών και στα δημοσιογραφικά γραφεία.

Ο μόνος που δεν έπεσε από τα σύννεφα ήταν ο γενικός πρόξενος της χώρας μας στην Κωνσταντινούπολη κ. Φώτης Ξύδας.

●  Το μήνυμα προς τον Πατριάρχη

Ο κ. Ξύδας είναι ο άνθρωπος που ανέλαβε να μεταφέρει ένα σαφέστατο μήνυμα στον Οικουμενικό Πατριάρχη: «Έχουμε τις επιφυλάξεις, τις ενστάσεις και τις αντιρρήσεις μας για τον κ. Στυλιανό. Δεν ανακατευόμαστε στα εκκλησιαστικά θέματα».

Παρά το γεγονός ότι επισήμως και ανεπισήμως η ελληνική κυβέρνηση και το υπουργείο Εξωτερικών δηλώνει ότι δεν ανακατεύονται στα εκκλησιαστικά δρώμενα, στην Κωνσταντινούπολη δεν αποκλείεται να ταξιδέψει και ο διευθυντής Εκκλησιαστικών Υποθέσεων κ. Βαλσαμάς-Ράλλης.

Οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και συζητήσεις εντείνονται και όλοι τώρα προσπαθούν να ανατρέψουν μια απόφαση που για πολλούς η εφαρμογή της αποτελεί ζήτημα ημερών, ενδεχομένως όμως και λίγων ωρών.

«Επί τρία χρόνια βλέπαμε τον κ. Σπυρίδωνα να διαλύει την Ομογένεια και τώρα ακούμε ότι θέλουν να στείλουν στη Νέα Υόρκη τον κ. Στυλιανό. Τι να πει κανείς;» τόνιζε στο «Βήμα» κορυφαίος διπλωμάτης.

Το υπουργείο Εξωτερικών αναγνωρίζει στον Αρχιεπίσκοπο Αυστραλίας κ. Στυλιανό ότι είναι κορυφαίος θεολόγος, προσωπικότητα μεγάλου κύρους και εμβέλειας, δεν δείχνει να ξεχνά όμως τα θέματα που έχουν ανακύψει κατά καιρούς στη συνεργασία του κ. Στυλιανού με έλληνες διπλωμάτες, καθώς και τα όσα κατά καιρούς έχει εκτοξεύσει εναντίον του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού (ΣΑΕ).

Ο Πρόεδρος της Βουλής κ. Απόστολος Κακλαμάνης, που έχει συγκρουστεί στο παρελθόν με τον κ. Στυλιανό, φέρεται έντονα δυσαρεστημένος ενώ όλοι θυμούνται το σαφέστατο μήνυμα ­«σε καμία περίπτωση τον Στυλιανό»­ που είχε σταλεί από το υπουργείο Εξωτερικών το 1996, όταν εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αμερικής ο κ. Σπυρίδων.

Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Σπυρίδων αναμένεται να φθάσει σήμερα στην Κωνσταντινούπολη. Και φέρεται να ετοιμάζει τη δική του αντεπίθεση.

«Ο Σπυρίδων δεν πρόκειται να καταθέσει τα όπλα και να παραδοθεί άνευ όρων» τόνιζαν στο «Βήμα» άνθρωποι που τον γνωρίζουν από το παρελθόν.

Στο ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη ο Αρχιεπίσκοπος θα συνοδεύεται, όπως όλα δείχνουν, από τον πρόεδρο του Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου, τον πολυεκατομμυριούχο ομογενή Τζον Κατσιματίδη.

Στο Φανάρι αναμένεται να φθάσουν όμως και μητροπολίτες-μέλη της Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Αμερικής.

Ο κ. Σπυρίδων γνωρίζει τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και το «δεξί χέρι» του κ. Βαρθολομαίου, τον Μητροπολίτη Γέρων Χαλκηδόνος Ιωακείμ, από παλιά. Είναι και οι τρεις πνευματικά παιδιά του αείμνηστου Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Μελίτωνα, ενός από τους τρεις αρχιερείς που το όνομά τους σβήστηκε από το υπουργείο Εσωτερικών της Τουρκίας στις αρχές της δεκαετίας του '70, όταν Οικουμενικός Πατριάρχης εξελέγη ο αοίδιμος Δημήτριος.

●  Οι φιλίες του κ. Σπυρίδωνος

Η φιλία αυτή ήταν που διέσωσε τον κ. Σπυρίδωνα στα τέλη του Ιανουαρίου, όταν οι πέντε μητροπολίτες-επίσκοποι της Αμερικής ζήτησαν την άμεση απομάκρυνσή του από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο.

«Η Αρχιεπισκοπή ασφυκτιά εν ατμόσφαιρα φόβου, δυσπιστίας, ανασφάλειας, ελλείψεως εμπιστοσύνης και εκδικητικότητας» τόνιζαν με κοινή επιστολή τους οι μητροπολίτες τον Ιανουάριο ενώ επισήμαιναν ότι η παραμονή του κ. Σπυρίδωνος στον αρχιεπισκοπικό θρόνο εγκυμονεί κινδύνους διάσπασης για την Ομογένεια.

Ο κ. Σπυρίδων στη δυσκολότερη στιγμή της Αρχιερατείας του δείχνει να έχει κοντά του τη συντριπτική πλειονότητα των μελών της πολυθρύλητης οργάνωσης των ΑΧΕΠΑΝΣ, καθώς και κορυφαία στελέχη του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού

Μητροπολίτες-μέλη της Αγίας και Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου φέρονται να υποστηρίζουν ως και αυτή την ύστατη στιγμή την παραμονή του κ. Σπυρίδωνος στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Αμερικής. Ωστόσο όλα στο Φανάρι αποφασίζονται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Όπως επισημαίνουν άλλωστε πολλοί, το 1996, όταν ο κ. Βαρθολομαίος αποφάσισε ότι Αρχιεπίσκοπος της Αμερικής πρέπει να εκλεγεί ο από Ιταλίας Σπυρίδων, γνωστοί μητροπολίτες όπως ο Αρχιγραμματεύων της Συνόδου Μητροπολίτης Φιλαδελφείας Μελίτων υποστήριζε ότι κάτι τέτοιο θα αποβεί μοιραίο για την Ομογένεια και την Εκκλησία της Αμερικής, κλήθηκε όμως να ψηφίσει τον κ. Σπυρίδωνα.

Για το Φανάρι η λύση για την έξοδο από τα προβλήματα είναι η μετάθεση του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Στυλιανού στη Νέα Υόρκη. Λύση που συναντά την αντίδραση ελλήνων πολιτικών, διπλωματών και μέρους των ομογενών, οι οποίοι προβάλλουν ως επιχείρημα ότι ο κ. Στυλιανός έχει συγκρουστεί και με μέλη της Ομογένειας του Σίδνεϊ και της Μελβούρνης.

Ο κ. Στυλιανός, απαντά το Φανάρι, είναι αρχιερέας με κύρος, γνωστός θεολόγος και ασυμβίβαστος.

Για τους θεολόγους της Αμερικής και επιφανείς ομογενείς η λύση στα προβλήματα θα προέλθει μόνο με την εκλογή του Τιτουλάριου Μητροπολίτη Βρεσθένης Δημητρίου. Είναι ήρεμος, γνωστός στην παγκόσμια ορθόδοξη κοινότητα, ξέρει καλά τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη νοοτροπία των ομογενών, λένε οι άνθρωποι που τον γνωρίζουν από την εποχή που ήταν καθηγητής στη Θεολογική Σχολή της Βοστώνης και στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

●  Κρίσιμες οι επόμενες ώρες

«Ναι, αλλά δεν αποδέχεται» απαντά το Φανάρι. «Του προτείνατε μόνο τοποτηρητεία και όχι τον αρχιεπισκοπικό θρόνο» απαντούν οι ομογενείς.

Για τους μητροπολίτες της Αμερικής ο επόμενος Αρχιεπίσκοπος πρέπει να είναι ένα από τα μέλη της Συνόδου της Εκκλησίας τους. Σκέφτονται να προτείνουν μάλιστα τον Μητροπολίτη-Επίσκοπο Πίτσμπουργκ. Και ανάμεσα σε όλα αυτά ακούγεται πάντα το όνομα του Μητροπολίτη Αυστρίας Μιχαήλ.

«Κοντός ψαλμός αλληλούια». Οι επόμενες ώρες θα δείξουν αν ο κ. Σπυρίδων θα παραμείνει στη θέση του, αν νέος Αρχιεπίσκοπος Αμερικής θα εκλεγεί ο Αυστραλίας Στυλιανός, ο Βρεσθένης Δημήτριος ή όποιος άλλος τον οποίο θα επιθυμήσει ή θα εκλέξει η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Την ίδια ώρα μάλιστα που οι εκκλησιαστικοί κύκλοι θέτουν ένα βασικό ερώτημα: Μήπως το όνομα του κ. Στυλιανού χρησιμοποιείται σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί στη θέση του ο σημερινός αρχιεπίσκοπος κ. Σπυρίδων λόγω των αντιδράσεων που προκαλεί η πιθανότητα μετάθεσης από το Σίδνεϊ στη Νέα Υόρκη του κ. Στυλιανού;

Οι τρεις «παρατάξεις» της Ομογένειας

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ διαστάσεις, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη συνοχή και για την ενότητα της, έχει πάρει στο εσωτερικό της Ομογένειας η παρατεταμένη κρίση που μαστίζει την Εκκλησία της Αμερικής.

Όσο βαθαίνει το ρήγμα και διαιωνίζεται η μετέωρη κατάσταση, όπως λένε πολλοί, φαίνεται να κλονίζονται ανεπανόρθωτα η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός των Ελληνοαμερικανών απέναντι στην ηγεσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Σήμερα μεταξύ των ομογενών υπάρχουν τρεις διαφορετικές «παρατάξεις»:

Πρώτη:  Όσοι υποστηρίζουν τον Αρχιεπίσκοπο Σπυρίδωνα. Στα τρία χρόνια που ο κ. Σπυρίδων βρίσκεται στη Νέα Υόρκη έχει δημιουργήσει έναν στενό πυρήνα συνεργατών οι οποίοι τον υποστηρίζουν. Πρόκειται, όπως λένε πολλοί, για ανθρώπους που βρίσκονται κοντά στον πρώην αγιορείτη μοναχό Εφραίμ, για μια σημαντική ομάδα επιχειρηματιών, καθώς και για απλούς ανθρώπους που λόγω του αυθορμήτου του χαρακτήρος του Αρχιεπισκόπου τον συμπαθούν και τον αγαπούν.

Δεύτερη:  Όσοι πιστεύουν ότι η Αρχιεπισκοπή Αμερικής πρέπει να ανακηρυχθεί Αυτοκέφαλη. Πρόκειται κυρίως για Έλληνες τρίτης και τέταρτης γενιάς, οι οποίοι θεωρούν ότι το Φανάρι δεν είναι σε θέση πλέον να αντιληφθεί τις ανάγκες της Αμερικής και, κυρίως, των ομογενών. Για τον σκοπό αυτό μάλιστα έχουν δημιουργήσει και ειδική οργάνωση. «Αυτοί», λένε για τους Φαναριώτες, «δεν ξέρουν πού πέφτει το Τέξας και το Αϊντάχο αλλά θέλουν να μας διοικούν. Χωρίς να καταλαβαίνουν τις ανάγκες μας».

Τρίτη:  Μια μεγάλη ομάδα επιθυμεί την απομάκρυνση του κ. Σπυρίδωνος. Επί τρία ολόκληρα χρόνια οι άνθρωποι αυτοί έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου στο Φανάρι είτε στέλνοντας επιστολές είτε με κατ' ιδίαν συναντήσεις. Οι ενέργειές τους φαίνεται ότι αποδίδουν καρπούς, αφού η τύχη του κ. Σπυρίδωνος αναμένεται να κριθεί τις επόμενες ώρες. Ωστόσο η προτροπή τους προς το Φανάρι να εκλεγεί ένας μητροπολίτης που να προέρχεται από τους κόλπους της Αρχιεπισκοπής Αμερικής προς το παρόν τουλάχιστον δεν βρίσκει υποστηρικτές στο εσωτερικό του Πατριαρχείου.

[ ΤΟ ΒΗΜΑ - 11 Ιουλίου 1999 - σ. Α54 ]

[ ΤΟ ΒΗΜΑ
   www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=112568
   4 Ιουλίου 1999 ]]