top
Πρωϊνή (Νέας Υόρκης) - 2 Φεβρουαρίου 2000
Μεγάλος χαμένος οι Λαϊκοί
Η προωθούμενη αλλαγή καταστατικού
περιορίζει το ρόλο του λαϊκού στοιχείου στην Αρχιεπισκοπή. Υποβαθμίζονται σε σώματα καθαρά συμβουλευτικού χαρακτήρα η εκτελεστική επιτροπή και το Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο.
ΝΕΑ ΥOΡΚΗ.- Του ΑΠOΣΤOΛΗ ΖOΥΠΑΝΙΩΤΗ
Καθώς η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής, ολοκληρώνει
σήμερα την έκτακτη διήμερη συνεδρία της, με μοναδικό αντικείμενο εξέτασης,
την αναθεώρηση του καταστατικού χάρτη της εδώ Εκκλησίας μας, ακόμη σοβαρότερο
ζήτημα από αυτό των ανυψώσεων των επισκοπών σε μητροπόλεις - που φαίνεται
να προχωρεί παρά τις επιμέρους διαφορετικές απόψεις - εμφανίζεται να είναι
ο προωθούμενος πλήρης περιορισμός των αρμοδιοτήτων των λαϊκών, στην διοίκηση
της Αρχιεπισκοπής.
Μερικά στοιχεία του περιορισμού αυτού - σύμφωνα με πολύ καλά ενημερωμένη
εκκλησιαστική πηγή, αφορούν:
- Αποκατάσταση "των επισκοπικών δικαιωμάτων που έχουν οικειοποιηθεί
οι λαϊκοί", σύμφωνα με την έκφραση των επισκόπων.
- Να δοθεί μόνο συμβουλευτικός ρόλος στα σώματα που κυριαρχούν οι λαϊκοί
(εκτελεστική επιτροπή, αρχιεπισκοπικό συμβούλιο)
- Να διαβιβασθούν οι αρμοδιότητες επί όλων των σημαντικών αποφάσεων
(ακόμη και για οικονομικά και μη κανονικού χαρακτήρα θέματα) στην Ιερά
Σύνοδο.
- Μετά το νέο σύνταγμα να περιορισθεί ο νομοθετικός ρόλος των Κληρικολαϊκών
Συνελεύσεων (είτε ουσιαστικά, είτε στην πράξη, καθώς επικύρωση αλλαγών
προϋποθέτει πατριαρχική συναίνεση).
- Για τις κοινότητες, ουσιαστικά θα παύει ο ουσιαστικός ρόλος των κοινοτικών
συμβουλίων στις προσλήψεις ιερατικώς προϊσταμένων (όπως ισχύει μέχρι σήμερα).
Το ισχύον σύνταγμα του 1977, αν και αναγνωρίζει την παντοδυναμία της
συνόδου, επί κανονικών και άλλων καθαρώς θρησκευτικώς θεμάτων και ανέφερε
ότι ο ρόλος του Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου είναι συμβουλευτικός, από την
άλλη καθόριζε πολλές και αυξημένες αρμοδιότητες για το Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο
και τις κληρικολαϊκές, ιδίως νομοθετικού χαρακτήρα. Μάλιστα, τόσο στα τελευταία
χρόνια της ποιμαντορίας του κ. Ιακώβου, όσο και στην τριετία Σπυρίδωνα,
στην πράξη ο ρόλος των λαϊκών είχε διευρυνθεί, συνηγορουσών και των πιέσεων
διαφόρων ομάδων λαϊκών, που προωθούσαν το αίτημα της "συνδιακονίας".
Οι πιέσεις όμως από μέρους των επισκόπων, για να περιορισθεί ο ρόλος
των λαϊκών, αφ' ενός μεν, δεν αποτελούν κάτι το νέο, αφ' ετέρου δε, εξασκήθηκαν
παράλληλα με τις προσπάθειες για ανύψωση των επισκόπων σε μητροπολίτες
και των επισκόπων σε μητροπόλεις. Όπως μας ανέφερε στενός συνεργάτης του
Αρχιεπισκόπου πρώην Αμερικής, κ. Ιακώβου, "όταν οι επίσκοποι ζητούσαν
από τον σεβασμιότατο (Σ.Σ. τον κ. Ιάκωβο) να εισηγηθεί ανύψωση των επισκοπών,
συνέδεαν αυτήν με αλλαγή του συστήματος λειτουργίας και μεταφορά όλων των
εξουσιών και σχεδόν όλων των αρμοδιοτήτων του Αρχιεπισκοπικού Συμβουλίου
στη σύνοδο".
Μετά την παραίτηση του κ. Ιακώβου, η τακτική της παράλληλης προώθησης
της μητροπολιτοποίησης και της μείωσης των εξουσιών των λαϊκών, συνεχίσθηκε
με την ίδια συνέπεια.
ΑΝΑΔΡOΜΗ ΣΤΙΣ ΣΥΝOΔOΥΣ
Στην πρώτη από της ενθρονίσεώς του κ. Σπυρίδωνα συνεδρίαση της Ιεράς
Επαρχιακής Συνόδου (19 Νοεμβρίου 1996), το θέμα εγείρεται αμέσως από τους
ιεράρχες, κατά τη συζήτηση της αλλαγής καταστατικού.
O επίσκοπος (τότε) Αγίου Φραγκίσκου κ. Αντώνιος, μίλησε "τονίζων
την ανάγκην περιορισμού του ρόλου των λαϊκών εν τη Εκκλησία".
O επίσκοπος (τότε) Πιττσβούργου κ. Μάξιμος, δήλωσε ότι "το κυρίως
διοικητικό σώμα της ενταύθα Εκκλησίας είναι η Ι. Επαρχιακή Σύνοδος, το
δε λαϊκόν σώμα δεν δυναται ίνα καταστή ο κυβερνήτης της Εκκλησίας".
O Άγιος Βοστόνης κ. Μεθόδιος δήλωσε ότι "συμφωνεί μετά των προλαλησάντων",
ενώ ο επίσκοπος (τότε) Ντένβερ κ. Ησαΐας επισήμανε την ανάγκη "διαφωτίσεως
του λαού περί της θέσεως και του ρόλου του Επισκόπου εν τη Εκκλησία".
Στην δική του γενική τοποθέτηση, ο κ. Σπυρίδωνας, υπογράμμισε τον "σπουδαιότατον
ρόλον των λαϊκών εν τη Εκκλησία και την ανάγκη ίνα εν τω νέω Συντάγματι
αξιοποιηθεί καταλλήλως ο υπό των κανόνων προβλεπόμενος ρόλος των λαϊκών"..
Και εισηγήθηκε την κατάρτιση οδηγού, όπου θα εκτίθενται οι κανονικές και
εκκλησιολογικές αρχές της Ορθοδόξου Εκκλησίας, "περί επισκόπων και
λαϊκών".
Στη σύνοδο της 25ης Σεπτεμβρίου 1997, και ενώ είχε αρχίσει η κρίση και
το Πατριαρχείο δεχόταν επιθέσεις με αφορμή την επικείμενη ανύψωση των επισκόπων
(λίγο πριν την επίσκεψη Βαρθολομαίου), ο επίσκοπος (τότε Σικάγο) κ. Ιάκωβος,
αφού ασκεί κριτική στον Άντριου Κόπαν μιλά "για δημιουργία προβλημάτων
της μορφής του κ Κοπανιτσάνου (Κοπαν) και άλλων, οίτινες, λαϊκοί όντες,
επιμένουσι όπως επιλύσωσι θέματα Κανονικού και Εκκλησιαστικού Δικαίου".
Οι ομιλίες των ιεραρχών στη σύνοδο αυτή, βοηθούν να γίνουν ξεκάθαρες
οι απόψεις τους για το ρόλο που θέλουν να διαδραματίζουν οι λαϊκοί στην
διοίκηση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής.
O επίσκοπος Αγίου Φραγκίσκου σημείωσε ότι "την Εκκλησία αποτελούν
χιλιάδες πιστών κι όχι μόνον ελάχιστοι εκ των λαϊκών, οι οποίοι λαϊκοί
έχουν μεν λόγο σε θέματα οικονομικά και άλλα παρόμοια, όχι όμως εις θεολογικά
και εκκλησιαστικοκανονικά". Τόνισε μάλιστα ότι "οι λαϊκοί αποτελούσι
συμβουλευτικόν απλώς σώμα".
O επίσκοπος Πιττσβούργου κ. Μάξιμος παρατηρεί ότι "διά του εν ισχύει
συντάγματος το Πατριαρχείο έχει παραχωρήσει OΥΚ OΛΙΓΑ δικαιώματα στους
λαϊκούς και επομένως χρήζει αναθεωρήσεως". Ενώ συμπληρώνοντας ο επίσκοπος
Σικάγο κ. Ιάκωβος, δικαιολογώντας την ανάγκη της αλλαγής καταστατικού σημειώνει
ότι "δημιουργήθηκε νέα κατάσταση πραγμάτων μετά την πρόσφατο γεωγραφική
κατάτμηση της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Β. και Ν. Αμερικής, το δε Πατριαρχείον
δύναται να εγκρίνει νέο και στις σημερινές συνθήκες προσηρμοσμένο καταστατικό
χάρτη".
O επίσκοπος Μεθόδιος παρατηρεί ότι "δεν δυνάμεθα να αγνοήσωμεν
παντελώς την δυσαρέσκειαν λαϊκών τινων, καθότι ο πόλεμος ουδένα ωφελεί".
Τέλος, ο επίσκοπος Ησαϊας επισημαίνει πως τα υπό ορισμένων λαϊκών υποστηριζόμενα,
έχουν θέση σε κοσμικού χαρακτήρα πράγματα, αλλ' όχι σε εκκλησιαστικοκανονικά
ζητήματα".
ΣΤO ΑΠOΓΕΙO ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
O συνασπισμός των πέντε μητροπολιτών κατά του Σπυρίδωνα κι η εξ ανάγκης
μεγαλύτερη προσέγγιση του τελευταίου προς την εκτελεστική επιτροπή και
στο Αρχιεπισκοπικό Συμβούλιο, προκαλούν νέες φραστικές επιθέσεις από τους
"πέντε" κατά του ρόλου των λαϊκών. Στην επιστολή προς τον Πατριάρχη
(9η Ιανουαρίου 1999) οι μητροπολίτες γράφουν πως "Η Σύνοδος των επισκόπων
είναι και οφείλει να είναι το ανώτατο διοικητικό σώμα της Αρχιεπισκοπής,
κατά τε τους ιερούς κανόνας και το σύνταγμα του 1997".
Χαρακτηρίζουν το φαινόμενο "λαϊκισμό" και μιλούν για "αντιστροφή
της τάξεως". "Η κεφαλή εγένετο πόδες και οι πόδες κεφαλή".
Κρίνοντες τις εξουσίες της εκτελεστικής επιτροπής (είναι ακριβώς ίδια
η σύνθεσή της και σήμερα) τονίζουν ότι της εδόθη "πάσα η διοικητική
εξουσία της Αρχιεπισκοπής, εφ όσον πάσαι αι σοβαραί αποφάσεις λαμβάνονται
παρ' αυτής".
Μετά την επιστροφή των πέντε και του Σπυρίδωνα, από την Κωνσταντινούπολη,
στην έκτακτη σύνοδο της 26ης Ιανουαρίου 1999, αν και οι τόνοι έχουν χαμηλώσει,
στις δημόσιες δηλώσεις τω ιεραρχών προς τους δημοσιογράφους, διαφάνηκε
(και υπογραμμίσθηκε τότε από την "Πρωϊνή") η τάση για μείωση
του ρόλου των λαϊκών στα διοικητικά. Εντός πάντως της συνόδου, ο μητροπολίτης
Δαρδανελλίων κ. Αντώνιος "τονίζοντας τις ιδιαιτερότητες της εδώ Εκκλησίας
και τη συναφή ανάμιξη των λαϊκών στα της Εκκλησίας, αναφέρθηκε στην ανάγκη
όπως κατά την κατάρτιση του νέου Συντάγματος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, ακουσθούν
οι φωνές όλων, ήτοι, του Πατριάρχη, του Αρχιεπισκόπου, των Αρχιερέων, των
Ιερέων και των Λαϊκών".
Στην τελευταία υπό την προεδρία του κ. Σπυρίδωνα, συνεδρίαση της Ιεράς
Επαρχιακής Συνόδου (25 Φεβρουαρίου 1999), και καθώς συζητείτο ο κατάλογος
των αιτημάτων, γίνονται σαφέστερες οι προθέσεις των μητροπολιτών για περιορισμό
του ρόλο των λαϊκών σε "συμβουλευτικού χαρακτήρα".
O μητροπολίτης Κρήνης κ. Ιάκωβος (σήμερα πρόεδρος της επιτροπής αναθεωρήσεως
καταστατικού) τονίζει με σαφήνεια "την ανάγκη όπως κατά την κατάρτιση
του νέου συντάγματος καθορισθεί επακριβέστερα ο συμβουλευτικός χαρακτήρας
πάντων των αρχιεπισκοπικών διοικητικών σωμάτων".
Στο όλο κλίμα, η θέση του Αρχιεπισκόπου δεν έχει εκφρασθεί δημόσια,
αν και άτομα που τον γνωρίζουν καλά, υποστηρίζουν ότι οι απόψεις του δεν
διαφέρουν ουσιαστικά από αυτές των μητροπολιτών. Άλλωστε, ο ρόλος των λαϊκών
στην Αμερική είναι ιδιαίτερα ιδιόρρυθμος και πολλά από τα δικαιώματα δόθηκαν
κατά καιρούς από το Φανάρι κατόπιν σκληρών αντιπαραθέσεων, που οδήγησαν
μέχρι και τη δημιουργία οργανώσεων που προωθούσαν (και προωθούν) αναβάθμιση
του ρόλου των λαϊκών και περιορισμό των κληρικών σε καθαρά εκκλησιαστικο-κανονικά
ζητήματα.
Βέβαια, στο πρώτο καταστατικό της Ιεράς Αρχιεπισκοπής, ο ρόλος των λαϊκών
ήταν ιδιαίτερα αυξημένος, καθώς μέσω των κληρικολαϊκών εξέλεγαν τους επισκόπους,
μέσω ενός συστήματος παρομοίου των ισχυόντων στην αυτοκέφαλο Εκκλησία της
Κύπρου και στην αυτόνομο Εκκλησία της Κρήτης. Τα δικαιώματα αυτά ήρθησαν
με το σύνταγμα που προώθησε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας.
Μία από αυτές τις οργανώσεις που προωθούσαν ανοιχτά την διεύρυνση των
αρμοδιοτήτων των λαϊκών, είναι η OCL, με καθαρή αντζέντα αυτοκεφαλίας,
αλλά και με τάσεις αποσχιστικές, για δημιουργία κοινού μετώπου με Αντιοχειανούς
και OCA. Εκκλησιαστικοί παράγοντες, αλλά και λαϊκοί φοβούνται ότι μία κίνηση
για περιορισμό των εξουσιών των λαϊκών, όχι μόνο θα πυροδοτήσει νέα αναταραχή
στον εκκλησιαστικό μας βίο, αλλά και θα ενισχύσει τις υπάρχουσες αποσχιστικές
τάσεις. Πέραν τούτων - πάντως - εκτιμούν ότι είναι δυνατόν παρόμοιες προτάσεις
να μην τύχουν επικύρωσης από την Κληρικολαϊκή Συνέλευση της Φιλαδέλφειας,
στην οποία το θέμα θα κυριαρχήσει.
[ Ομογενειακά | www.omogeneiaka.net/B2-02.htm - 2 Φεβρουαρίου 2000 ]
|